انعکاس القصائد فی نهج‌البلاغة على أساس منهج نظریة التناص

نویسنده

  • محمدرضا بیرتشراغ(پیرچراغ) أستاذ مساعد فی قسم علوم القرآن والحدیث بجامعة الإمام الخمینی (ره) الدولیة فی قزوین، ایران
چکیده مقاله:

یعرف «التناص» فی اللغة العربیة بألفاظ الآخری منها «النصوصیة» و«التناصیة» و«تداخل النصوص» وباللغة الإنجلیزیة «intertextuality» ویعتبر التناص طریقة لفهم النصوص بدقة أکبر حیث یتم دراسة العلاقات بین النصوص فی هذا النهج ویسعی أن یذکر لنا بأن کل نص وکل راوی یأثر بنصوص ورواة آخرین من الماضی أو الحاضر ویستفاد بوعی أو بغیر وعی من کلماتهم وأفکارهم. فی نهج‌البلاغة، یقتبس الإمام علی (ع) أحیانًا کلمات وعبارات من نصوص قدیمة أی القرآن، الأحادیث النبویة، الأمثال والقصائد العربیة) أو یذکر محتواها وموضوعاتها فی کلماته. هناک ۱٥ بیتًا و ٤ مصاریع شعریة فی نص نهج‌البلاغة التی أخذ الإمام علی (ع) عددا کبیرا منها من الآخرین والتی تصور نهج التناص فی نهج‌البلاغة. ننوی فی هذه المقالة فحص هذه القصائد من منظور روابط التناص الموجودة بین النصوص والإجابة على هذا السؤال، ما هو التناص الذی یجد بین القصائد العربیة فی نهج‌البلاغة؟ وثانیًا، ما أثر استخدام هذه الطریقة فی فهم کلمات الإمام علی (ع)؟ لذلک، أولًّا، نسعی من خلال إستخدام المنهج الوصفی التحلیلی، إستخراج جمیع القصائد التی لم یکن الإمام علی (ع) من یکتبها، ومن خلال فحص الخلفیة والمعنى لتلک القصائد، نسعی أن ندرک ارتباط تلک القصائد بکلمات الإمام علی (ع) تظهر عملیات التناص فی هذه الدراسة أن أکثر أشکال التناص فی نهج‌البلاغة هی التناص اللفظی من نوع النفی الجزئی وفی المرتبة التالیة هی التناص اللفظی من نوع النفی الموازی. وبناءً على ذلک الإمام علی (ع) فی معظم حالات التناص لقد استخدم کلمات قصائد الشعراء الآخرین فی خطابه، ولکن أنشأ نوعًا من الحل الوسط اللفظی والدلالی بین المعنى الذی یقصده المتحدث الرئیسی ولکن تم إستخدام هذا القصائد بطریقة لا یعرف المخاطب أن هذه القسم من القصیدة من شخص آخر، فلا یمکنه التعرف على کیفیة دمج بنیة القصیدة فی النص والکلام، وهذه الفئة هی واحدة من أجمل کلمات الإمام علی (ع) فی نهج‌البلاغة.

برای دانلود باید عضویت طلایی داشته باشید

برای دانلود متن کامل این مقاله و بیش از 32 میلیون مقاله دیگر ابتدا ثبت نام کنید

اگر عضو سایت هستید لطفا وارد حساب کاربری خود شوید

منابع من

با ذخیره ی این منبع در منابع من، دسترسی به آن را برای استفاده های بعدی آسان تر کنید

ذخیره در منابع من قبلا به منابع من ذحیره شده

{@ msg_add @}


عنوان ژورنال

دوره 3  شماره 5

صفحات  25- 40

تاریخ انتشار 2020-02-20

با دنبال کردن یک ژورنال هنگامی که شماره جدید این ژورنال منتشر می شود به شما از طریق ایمیل اطلاع داده می شود.

میزبانی شده توسط پلتفرم ابری doprax.com

copyright © 2015-2023